«مناظره»؛ غافلگیری بزرگ رسانه ملی/ اولین مناظره «حماسهساز» بود یا «ضد حماسه»!؟
شنبه, ۱۱ خرداد ۱۳۹۲، ۰۱:۵۸ ب.ظ
به گزارش رجانیوز، مناظره‌های تلویزیونی در انتخابات 88 یکی از مهم‌ترین دلایل مشارکت حداکثری مردم و همچنین یکی از پرمخاطب‌ترین و جنجالی‌ترین برنامه‌های تاریخ صداوسیما بودند و به همین دلیل هم از ماه‌ها قبل انتظارها برای رونمایی از مناظره‌های انتخابات یازدهم آغاز شده بود. اما چیزی که روز گذشته شاهد آن بودیم یک غافلگیری بزرگ هم برای خود کاندیداها و هم برای مخاطبان بود و نه‌تنها هیچ رنگ‌و‌بویی از مناظرات88 نداشت بلکه اساسا چندگام به عقب بزرگ در سیر برنامه‌های انتخاباتی رسانه‌ی ملی به حساب می‌آمد و از اشکال اساسی رنج می‌برد.
اولین نکته‌ای که در این رابطه باید به آن اشاره کرد این است که آنطور که از شواهد و قرائن و بازخوردهای مخاطبان و فعالان فضای مجازی پیداست، همه بر این مسئله متفق‌اند که این مناظرات برخلاف مناظرات 88 به نظر نمی رسد در مشارکت حداکثری مردم و افزایش شور انتخاباتی داشته با شد و شاید اصلا نتیجه‌ی عکس نیز داشته باشند.
نکته‌ای که در اینجا باید به آن اشاره شود این است که اساسا مهم‌ترین کارکرد رسانه‌ی ملی به دلیل ضریب نفوذ بالای برنامه‌های انتخاباتی‌اش در بین عموم مردم، در کنار معرفی و شناساندن کاندیداها و برنامه‌های آْن‌ها برای انتخاب درست‌تر مردم، ایجاد شور انتخاباتی‌ست. نکته‌ای که اصلا دیگر برنامه‌های کلیشه‌ای و تکراری رسانه‌ی ملی از انجام آن عاجزند و همین مناظرات می‌توانست مانند انتخابات گذشته‌ی بزرگترین برگ برنده‌ی صداوسیما باشد. فرصتی که تا حدودی زیادی از دست رفت.
نکته‌ی دیگر این است که اصلا اگر برای مناظره‌ها جز ایجاد شور انتخاباتی نقش معرفی کاندیداها را هم در نظر بگیریم، مناظره‌ی روز گذشته خیلی نمی‌تواند در این معرفی نیز نقش اساسی ایفا کند. مخاطبی را در نظر بگیرید که هنوز کاندیدای اصلح خود را انتخاب نکرده است و قرار است بعد از دیدن این مناظرات تفاوت‌های گفتمانی و برنامه‌های نامزدها را دریابد و دست به انتخاب بزند. چنین فردی واقعا بعد از دیدن 4 ساعت گفت‌و‌گو که به بازه‌های زمانی یک و نیم دقیقه‌ای خرد شده، چیز مفیدی از گفتمان و برنامه‌های کاندیداها خواهد فهمید؟ اصلا بعد از 4 ساعت صحبت‌های پی‌درپی هشت کاندیدا چیز زیادی از جزئیات مطالب مطرح شده از سوی آن‌ها در ذهن مخاطب خواهد ماند تا آن‌ها را تجزیه و تحلیل هم بکند و دست به انتخاب بزند؟
جز این، حتی اگر به بخش اول مناظره هم انتقادی وارد نباشد و در آن توزیع عادلانه‌ی وقت بین هشت کاندیدا را هم درست بدانیم و از رسانه‌ی ملی تشکر هم بکنیم، بخش دوم مناظره را با هیچ منطقی نمی‌توانیم توجیه کنیم. به بخش دوم مناظره‌ها دو ایراد اساسی وارد است؛ اول اینکه حتی اگر سوالات گزینه‌ای طراحی شده و عکس‌های نمایش داده شده را دارای محتوا و منطق درستی بدانیم، این قبیل تست‌ها و نظرسنجی‌ها بیشتر به درد روانشناسانی می‌خورد که با استفاده از آنالیز پاسخ فرد مورد پرسش تحلیلی از روحیات و شخصیت آن به دست می‌دهند، نه مردمی که در روستاها و شهرهای کوچک شاهد این برنامه‌اند و قرار است با دیدن این مناظره رئیس جمهور مطلوب خود را انتخاب کنند.
این تازه درحالی‌ست که سیر سوالات و تصویرها را درست بدانیم و به مدل کار ایرادی نگیریم. نکته‌ی بعدی اما همین است که اصولا این مدل برخورد با افرادی که قرار است رئیس جمهوری اسلامی ایران باشند و در آینده به عنوان نماینده‌ی نظام اسلامی در بزرگترین و مهم‌ترین مجامع بین‌المللی حاضر شوند و به عنوان نماینده‌ی ملت ایران در برابر دوربین معتبرترین رسانه‌های دنیا قرار بگیرند و از حقوق این ملت دفاع کنند، پائین آوردن شان این افراد و به تبع آن پائین آوردن شان جمهوری اسلامی‌ست.
صداوسیما باید تمام تلاشش این باشد که هر روز بر میزان شان و رتبه‌ی رئیس‌جمهور در نظر مردم و همچنین در نظر مخاطبان و رسانه‌های خارجی بیافزاید، نه اینکه در همین ابتدای کار فضایی را برای پائین آوردن شان و سطح ریاست جمهوری فراهم کند و حتی بعضا شرایط تمسخر برخی کاندیداها را مهیا کند.
کاش مدیران رسانه‌ی ملی پیش از این از کارشناسان بهتری برای طراحی مناظره استفاده میکردند تا حداقل شاهد اعتراضات روز گذشته‌ی خود کاندیداها نبودیم و صداوسیما می‌توانست نقش پررنگ‌تری در ایجاد حماسه‌ی سیاسی ایفا کند، اما با این تفاسیر واقعا امیدواریم که مدیران صداوسیما فکری برای دو مناظره‌ی باقی مانده انجام دهند چون هم در برخی اخبار شنیده می‌شود که برخی کاندیداها اعلام کرده‌اند با این مدل در مناظرات بعدی شرکت نخواهند کرد و هم مخاطبین دیگر مناظرات را پیگیری نخواهند کرد.
